Werner Robert Ludwig Wilhelm Engelhardt

Werner Engelhardt werd in 1904 geboren in Siam, het huidige Thailand, waar zijn vader als ingenieur werkzaam was. De jonge Werner trad in de voetsporen van zijn vader en vertrok aan het begin van de jaren 1920 naar Duitsland waar hij aan de Universiteit van Heidelberg werd opgeleid tot ingenieur. Na het afronden van zijn opleiding werd hem een baan aangeboden bij de Nederlands-Indische Gasmaatschappij. Dat hij, volgens zijn dochter, vloeiend Nederlands sprak zal daarbij vast een rol gespeeld hebben.

In 1927 vertrok hij aan boord van het ss ‘Johan de Wit’ naar Nederlands-Indië. Hij vestigde zich in Semarang waar hij tegenover de familie Droste kwam te wonen. Al snel werd hij verliefd op de 17-jarige Bertha Droste. In 1931, kort na haar 18e verjaardag,  trouwden zij in de RK kerk in Semarang. Op 14 april 1933 werd hun dochter Gertrude (‘Trudy’)  geboren. Het gezin woonde aan de Gombal in Semarang.

In mei 1935 vertrok hij met zijn gezin aan boord van het ss ‘Christiaan Huygens’ op groot verlof naar Europa. In Europa bezocht het gezin familie in Zwitserland en Duitsland. Op 26 december waren ze weer terug in Tandjong Priok. Op 4 augustus 1936 werd hun zoon Günther geboren, op 18 januari 1938 gevolgd door hun tweede zoon Gerhard.

Werners dochter Trudy heeft herinneringen aan een mooie jeugd. Het gezin van de inspecteur van de gasmaatschappij woonde in een groot huis, had kindermeisjes en er werden leuke kinderfeestjes georganiseerd. Wel had de familie zorgen om oma Droste die aan reumatoïde artritis leed. Trudy sliep bij haar oma op de kamer om het kapokmatras van haar oma met boeken te verstevigen als de reuma opspeelde.

Hoewel het hele gezin de Duitse nationaliteit had, speelde Duitsland in het dagelijks leven geen rol van betekenis. Trudy herinnert zich haar vader als een erg vriendelijke man die accentloos Nederlands sprak, ook thuis. Veel van zijn vrienden en collega’s wisten niet dat hij Duitser was. Ook was hij, in Trudy’s woorden, ‘not politically inclined’. Groot was dan ook de verbijstering toen Werner op 10 mei 1940 plotseling werd opgepakt. Trudy: ‘Er kwam een auto, een aantal soldaten stapte uit en nam hem mee. Hij zei nog ‘Dag!’ tegen ons en vertrok. Ik heb hem nooit teruggezien.’ Haar moeder bezocht haar man in Ambarawa en Werner schreef brieven waarin hij zijn vrouw opriep de jongens op te voeden tot ‘gezonde jongemannen’.

Voor Trudy en haar broertjes veranderde alles. Zij hadden de Duitse nationaliteit en werden kort na de arrestatie van hun vader naar een internaat in de heuvels bij Semarang gestuurd. Tijdens hun verblijf daar moesten de kinderen Duits spreken, kniebuigingen maken en ‘Grüss Gott’ zeggen. De Duitse vrouwen die het internaat leidden waren erg strikt, vertelt Trudy, het was een soort kazerne. De kinderen sliepen op een slaapzaal. Bertha, die inmiddels de Nederlandse nationaliteit terug had weten te krijgen via een contact bij de gasmaatschappij, haalde haar kinderen er na twee maanden weer weg. Ze trokken in bij opa en oma in Jogyakarta.

Vanaf 1941 ontving Trudy’s moeder nog een aantal briefkaarten van haar man uit Kuta Cane, Blok A, barak 8. De kaarten dragen allemaal een rood stempel met ‘Censored’ erop. In 1942 ging Werner aan boord van de ‘Van Imhoff’ voor verplaatsing naar Brits-Indië. Hij zou er nooit aankomen. Zijn echtgenote ontving maanden later in Yogyakarta een bericht over zijn vermissing op zee en enige tijd later het  overlijdensbericht.

Toen de Japanners in 1942 de macht overnamen in Nederlands-Indië kwamen Bertha, haar ouders en haar (Duitse) kinderen in een ‘vreemdelingenkamp’ waar mensen van verschillende nationaliteiten ondergebracht waren (o.m. Zwitsers). Bertha mocht met een armband waarop stond dat zij de Duitse nationaliteit had, het kamp in en uit lopen. Zo kon zij voor haar zieke moeder blijven zorgen.

Na de oorlog en de daarop volgende Indonesische onafhankelijkheidsstrijd, vertrok het gezin naar Nederland. Bertha ontving tot haar dood een pensioen van de gasmaatschappij.